Bozuk Paranın Kenarları Neden Tırtıklıdır?

Lidyalılar zamanında icat edilen para,ister madeni ister banknot olsun,insan hayatına damgasını vuran en önemli sembollerden biridir.Kağıt icat edilene dek altın,gümüş vb. kıymetli metallerden yapılan bozuk paralar kullanılırdı.O dönemlerin üçkağıtçıları bu paraları kenarlarından kazıyarak,çok miktarda olmasa da,değerli madenleri biriktirir,parayı da tekrar kullanırlardı.Eski paraların tam yuvarlak olmamasının nedeni de budur.Tabii bu paraları tüccarlar kabul etmiyor ve halkın elinde kalıyordu.Bu sorunu çözmek için bozuk paraların kenarları tırtıllı yapılmaya başlandı.Bu tırtıllar sayesinde,paranın kenarının kazındığı hemen belli oluyordu ve kenarı kazınmış parayı kimse almıyordu.Bu adet,günümüze kadar devam etti.Artık içinde değerli bir maden bulunmamasına rağmen,bozuk paralarımızın kenarlarında ya tırtıl ya da bir yazı vardır.
Paranın kısa bir tarhine geçecek olursakİ
İlk bozuk para,M.Ö. 7. yüzyılda Anadolu medeniyetlerinden Lidyalılar tarafından basıldı.
Dünyanın ilk darphanesi Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul Simkeşhane’de kuruldu.
M.Ö. 118′de deri para kullanan Çinliler,M.S. 806′da ilk kağıt parayı yaptılar.
Batıda kağıt paraların basılıp kullanılması 17. yüzyılın sonlarına rastlar.
İlk kağıt paranın 1690′lı yıllarda ABD’nde Massachusetts Hükümeti,İngiltere’de ise ‘Goldsmith’ler tarafından basıldığı ve dolaşıma çıkarıldığı,1694 yılında İngiliz Merkez Bankası ve daha sonra diğer ülke merkez bankalarının kurulmasıyla da yaygınlaştığı görülür.
Osmanlı İmparatorluğunda ilk kağıt paralar idari,sosyal ve yasal reformların gündeme geldiği Tanzimat Döneminde tedavüle çıkarılır.İlk Osmanlı Banknotları Aldülmecit tarafından 1840′da ‘Kaime-i Nakdıye-i Mutebere’ adıyla,bugünkü dille ‘Para Yerine Geçen kağıt’,bir anlamda para olmaktan çok faiz getirili bor senedi veya hazine bonosu niteliğinde düzenlendi.Matbaada basılmayan ve elle yapılan bu paraların her birine resmi mühür vurulurdu.Osmanlı Yönetimi,1842′den itibaren de matbaada para basmaya başladı.